De politieke rust in Den Haag is definitief verstoord. Het kabinet is gevallen nadat PVV-leider Geert Wilders onverwacht zijn steun heeft ingetrokken. In een kort en kille mededeling van nauwelijks een minuut maakte hij zijn vertrek uit de coalitie kenbaar.
Daarmee is een abrupt einde gekomen aan de samenwerking met VVD, BBB en NSC. De spanningen liepen al langer op, vooral over Wilders’ asielplannen die volgens zijn partners te ver gingen. Voor jou als burger betekent dit opnieuw politieke onzekerheid, op een moment dat het land juist vraagt om daadkracht en samenwerking.
Wilders trekt stekker uit kabinet zonder ruimte voor onderhandeling
Dinsdagochtend deed premier Dick Schoof nog een laatste poging om het kabinet te redden. Hij riep de fractievoorzitters van de vier regeringspartijen bijeen voor een dringend gesprek. Toch bleek het overleg een formaliteit. Wilders kwam slechts om te melden dat hij zijn steun intrekt.
Zijn beslissing kwam niet onverwacht, want al maandag klonk uit zijn mond een sombere boodschap: “Dit ziet er niet goed uit.” De directe aanleiding was het mislukte overleg over tien aanvullende asielmaatregelen die hij had voorgesteld.
Asielstop als breekpunt: coalitiepartijen zagen ruimte, Wilders niet
De voorstellen van Wilders waren scherp: een volledige asielstop, een bouwstop voor nieuwe opvangcentra en een vergaande beperking van gezinshereniging. VVD, BBB en NSC voelden daar weinig voor. Ze gaven aan dat er zeker over te praten viel, maar zagen juridische en praktische obstakels.
– Tekst gaat verder onder de video –
Volgens Caroline van der Plas (BBB) zat er genoeg beleid klaar om direct mee aan de slag te gaan. Ze uitte stevige kritiek: “Het is allemaal gedoe om niks. En dat nu. Terwijl er zo veel moet gebeuren.” Ze is duidelijk teleurgesteld: “Ik heb er wel een beetje tabak van, ja.”
Kritiek uit eigen kring: ‘Hij loopt gewoon weer weg’
Niet alleen Caroline van der Plas reageerde fel. Ook VVD-leider Dilan Yesilgöz was zichtbaar geëmotioneerd. Ze noemde de stap van Wilders “onverantwoord” en stelde: “Hij loopt gewoon weer weg.” Volgens haar had het conflict weinig te maken met asielbeleid, maar alles met politieke strategie. “Ik zie iemand die geen verantwoording wil dragen. Die zijn kiezers in de steek laat.” Ze waarschuwde ook voor de gevolgen: “Je krijgt straks echt geen rechtse meerderheid meer.”
Nicolien van Vroonhoven (NSC) was eveneens verbaasd en aangeslagen: “Ik vind het echt on-be-grijpelijk. Ik snap het echt niet. Ben wel een beetje boos op hem. Kijk hoe je het land nu achterlaat.”
Een aanbod om verder te praten werd afgeslagen
De coalitiepartijen probeerden tot het laatste moment de boel te lijmen. VVD stelde nog voor om gezamenlijk een motie op te stellen waarin hun politieke steun voor het kabinet werd vastgelegd. Maar Wilders sloeg het voorstel af.
Volgens zijn partners wilde hij koste wat kost zijn eigen plannen zonder tegenspraak erdoorheen drukken. Daarbij liet hij zelfs na om zijn eigen minister van Asiel, Marjolein Faber, te raadplegen. “Als hij iets had willen bereiken, had hij dat beter kunnen aanpakken,” klonk het uit meerdere hoeken.
Politieke spelletjes en strategisch vertrek: ‘Powerplay van Wilders’
Voor Caroline van der Plas is het overduidelijk: dit was een bewuste politieke zet. “Ik doe niet mee aan Powerplay. Hij lijkt uit te zijn op een kabinetsval. Hij is roekeloos en onverantwoord.” Volgens haar lagen de maatregelen klaar en stond de coalitie achter de plannen die wél haalbaar waren. “Het is gewoon een kwestie van doen,” zei ze. Tegelijkertijd sprak ze een waarschuwing uit: “Wie nu stopt, levert Nederland op een presenteerblaadje uit aan links.”
Een bewuste strategie om de druk op te voeren
Wilders lijkt zijn keuze bewust gemaakt te hebben. Hij wilde dat de coalitie zijn plannen zou ondertekenen zonder verdere discussie. “Ik heb nog geen handtekening gezien,” zei hij daarover. De reden daarvoor ligt in het strategische voordeel: als de plannen van alle partijen steun zouden krijgen, zou een meerderheid in de Tweede Kamer snel gegarandeerd zijn.
Geen handtekening voor onze asielplannen.
Geen aanpassing Hoofdlijnenakkoord.
PVV verlaat de coalitie.
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) June 3, 2025
Daarmee zou het kabinet nog moeilijk terug kunnen krabbelen. Maar zijn partners wilden eerst weten wat juridisch uitvoerbaar was. De vrees was groot dat rechters of de Raad van State plannen zouden blokkeren.
Tegenstrijdige belangen en afbrokkelende steun voor de kleinere partijen
Bijna al zijn asielvoorstellen lagen al op tafel tijdens de formatiegesprekken. Toen zijn ze grotendeels afgewezen, onder meer omdat NSC vreesde dat ze in strijd waren met internationale verdragen. Wilders lijkt zich gesterkt te voelen door recente peilingen die suggereren dat zijn achterban achter een kabinetsval om asiel staat. Tegelijkertijd worstelen NSC en BBB met tanende steun: hun zetelaantallen lijken op te drogen. In die context speelde Wilders zijn kaarten hard uit.
Toekomst van het land opnieuw ongewis
Wat nu volgt is opnieuw een periode van onzekerheid. Het kabinet is gevallen, de samenwerking verbroken. Voor jou als burger betekent dit dat veel dossiers stilvallen: van woningbouw tot stikstof en van zorg tot klimaatbeleid. De val van het kabinet betekent dat belangrijke beslissingen opnieuw worden uitgesteld. De vraag blijft wanneer en hoe het vertrouwen tussen de partijen hersteld kan worden – als dat al ooit lukt.
