De zomer loopt op zijn einde en dat betekent dat de klok binnenkort weer wordt verzet. Het is een jaarlijks terugkerend moment dat voor sommigen weinig voorstelt, maar dat voor anderen juist een flinke invloed kan hebben op het dagelijkse leven. Het gaat tenslotte niet alleen om een uurtje verschil, maar ook om de manier waarop je lichaam en geest zich aanpassen aan dat nieuwe ritme.
Wanneer gaat de wintertijd precies in?
De wintertijd gaat altijd in op de laatste zondag van oktober. Dit jaar gebeurt dat in de nacht van zaterdag 25 op zondag 26 oktober. Precies om drie uur ’s nachts gaat de klok één uur terug. Dat betekent dat je die nacht een extra uurtje slaap cadeau krijgt.
Het voelt daardoor in de ochtend tijdelijk alsof het eerder licht wordt, maar in de avond wordt het ook sneller donker. Voor veel mensen geeft dit een dubbel gevoel: enerzijds fijn dat je meer kunt slapen, anderzijds voelt de dag korter.
Ezelsbruggetjes om het te onthouden
Veel mensen vragen zich ieder jaar opnieuw af of de klok nu vooruit of achteruit moet. Er bestaan verschillende ezelsbruggetjes die je helpen het te onthouden. Het bekendste is: in het voorjaar gaat de klok vooruit en in het najaar achteruit.
Zo weet je meteen hoe je moet verzetten. Een andere is de Engelse uitspraak “spring forward, fall backward”. Dat betekent letterlijk: in de lente vooruit en in de herfst achteruit. Ook kun je denken aan het woord “winter”: je wint er een uurtje slaap mee.
Waarom de wintertijd je slaapritme verstoort
Voor sommige mensen is het tijdsverschil nauwelijks merkbaar. Je draait de klok om, slaapt een uurtje langer en gaat weer verder met je dag. Maar voor anderen is het lastiger, en dat is helemaal niet vreemd.
Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat het verzetten van de klok invloed kan hebben op je biologische ritme. Dit interne systeem, ook wel je bioritme genoemd, regelt wanneer je slaperig wordt en wanneer je juist actief bent. Een verschuiving kan daardoor voelen als een lichte jetlag.
Slaapexpert Koko Beers legt uit dat je lichaam even tijd nodig heeft om zich opnieuw in te stellen. Je kunt je daardoor tijdelijk vermoeider voelen of moeilijker in slaap komen. Vooral mensen die gewend zijn aan een strak schema merken dit vaak meteen. Denk aan jonge kinderen, vroege werkers of mensen die gevoelig zijn voor verstoringen in hun slaapritme.
Voorbereiden op de overgang
Een handige manier om je lichaam alvast te laten wennen, is door een paar dagen van tevoren kleine aanpassingen te doen. Je kunt bijvoorbeeld iets eerder of later naar bed gaan, afhankelijk van de richting waarin de klok wordt verzet.
Zo verschuift je biologische klok geleidelijk en wordt de overgang minder abrupt. Houd ook zoveel mogelijk je vaste ritme aan: ga slapen en sta op rond hetzelfde tijdstip, zodat je lichaam regelmaat ervaart.
Tips om beter te slapen tijdens de wintertijd
Wil je voorkomen dat je last krijgt van het tijdsverschil? Dan zijn er enkele praktische maatregelen die je kunt nemen:
Vermijd het gebruik van telefoons, laptops of tablets vlak voor het slapengaan. Het blauwe licht van deze schermen remt de aanmaak van melatonine, het hormoon dat je slaperig maakt.
Drink na twee uur ’s middags liever geen koffie of energiedrank meer. Cafeïne kan je nachtrust flink verstoren, ook al denk je dat je eraan gewend bent.
Creëer rust voor jezelf door een vast slaapritueel. Een warme douche, een boek lezen of meditatie helpt je lichaam ontspannen.
Als je ondanks alles moeite hebt met inslapen, kan een klein melatoninetabletje tijdelijk helpen. Sommige mensen vinden ook magnesium prettig, omdat dit helpt bij het ontspannen van spieren en geest. Gebruik dit soort hulpmiddelen wel met mate, zodat je biologische ritme zich vanzelf weer kan herstellen.
Hoe lang duurt de wintertijd?
De wintertijd duurt tot de laatste zondag van maart. Dan gaat de klok opnieuw een uur vooruit en begint de zomertijd. In de maanden daartussen kun je genieten van extra licht in de ochtend, maar zul je merken dat de avonden eerder donker worden. Voor veel mensen voelt dit alsof de dagen korter zijn, ook al telt een etmaal natuurlijk nog steeds 24 uur.
Blijvende discussie over het verzetten van de klok
Het verzetten van de klok is ieder jaar opnieuw onderwerp van discussie. Sommige mensen vinden de overgang prettig, omdat ze in oktober een uurtje langer kunnen slapen. Anderen ervaren het juist als storend en zouden liever af willen van de wisseling tussen zomer- en wintertijd.
In Europa wordt al langer gesproken over de afschaffing, maar voorlopig blijft het systeem bestaan. Tot die tijd is het verstandig om je goed voor te bereiden en je ritme waar mogelijk stabiel te houden.