De naam Volkert van der Graaf roept bij velen onmiddellijk herinneringen op aan die ene dag in mei 2002. Je ziet het beeld misschien nog helder voor je: het Mediapark in Hilversum, politie-afzettingen, paniek, en Pim Fortuyn roerloos op de grond.
De moord op Fortuyn veroorzaakte een schokgolf in het land, en Van der Graaf werd het gezicht van die tragedie. Inmiddels is hij alweer jaren op vrije voeten, maar zijn gedrag blijft aanleiding geven tot onrust. Zijn recente uitbarsting tegen een journalist bewijst dat zijn verleden nog altijd meespeelt in het heden.
Van celstraf naar vrijheid met voorwaarden
Volkert van der Graaf werd na de moord op Fortuyn veroordeeld tot achttien jaar gevangenisstraf. Toch verliet hij de gevangenis al na twaalf jaar, onder strikte voorwaarden. Die voorwaarden golden tijdelijk, waarna hij weer volledig vrij mocht leven. Zijn terugkeer in de maatschappij verliep echter verre van geruisloos. Zijn gedrag en uitspraken zorgden herhaaldelijk voor verbazing en verontwaardiging.
Zo werd in het programma Brandpunt onthuld dat Van der Graaf er bewust voor koos ‘warrig’ over te komen tegenover het UWV, enkel om verplicht werk te vermijden. Het was volgens hem een strategie om binnen het systeem te blijven, zonder er actief aan deel te nemen.
Tijdens diezelfde uitzending werd duidelijk hoe cynisch Van der Graaf met zijn situatie omging. Hij gaf openlijk toe dat hij liever arm blijft, omdat hij dan kosteloos rechtszaken kan voeren. “Als ik rijk ben en ik wil rechtszaken voeren, moet ik al mijn geld opmaken.
Nu is het allemaal gratis, dat is wel top,” verklaarde hij zonder enige schaamte. Verder woont hij bewust niet bij zijn gezin in Harderwijk, maar huurt een woning in Apeldoorn. Die keuze levert hem driehonderd euro extra uitkering per maand op, iets waar volgens hem niemand zich druk om maakt.
Herkenning en confrontaties in het openbaar
Van der Graaf lijkt zijn vrijheid niet te gebruiken om uit beeld te blijven. Hij wordt regelmatig in het openbaar herkend, waaronder in de trein waar hij vorig jaar werd gefilmd. Ook online duiken met regelmaat beelden op waarin hij zichtbaar geïrriteerd reageert op confrontaties.
Toch liep een recente ontmoeting met een journalist volledig uit de hand. Tijdens een reportage van het kanaal Left Laser, waarin de moord op Pim Fortuyn centraal stond, werd Van der Graaf op straat aangesproken. De verslaggever stelde hem een directe vraag: “Waarom moest Pim Fortuyn dood?” In plaats van een antwoord gaf Van der Graaf slechts een grijns: “Denk je dat ik daar antwoord op ga geven?”
Van ontwijking naar agressie
Na de korte reactie probeerde Van der Graaf het gesprek te ontlopen. In zijn haast verloor hij zijn pet, waarna de journalist deze oppakte en hem vroeg of hij hem terug wilde. Dat simpele gebaar was het kantelpunt. Plotseling veranderde de situatie van een ongemakkelijke ontmoeting naar een gewelddadig incident. Van der Graaf sprong op zijn fiets en reed met opzet tegen de journalist aan.
Daarbij viel hij zelf, maar hij bleef niet liggen. In plaats daarvan ontplofte hij van woede. Toen de verslaggever hem alsnog zijn pet teruggaf, volgde een duw, een stormachtige aanval, en uiteindelijk zelfs een fysieke confrontatie met de cameraman.
De gewelddadige aanval werd volledig vastgelegd en verspreidt zich inmiddels razendsnel op sociale media. De beelden roepen heftige reacties op. Voor veel mensen leeft de emotionele impact van Fortuyns dood nog steeds. Het gedrag van Van der Graaf wordt gezien als provocerend, ongevoelig en intimiderend.
Ondanks zijn volledige vrijheid laat hij zien dat hij niet schroomt om geweld te gebruiken als iets hem niet aanstaat. Hij kiest niet voor terughoudendheid of inkeer, maar voor confrontatie wanneer hij aangesproken wordt op zijn verleden. Die houding houdt de publieke woede levend en voedt het gevoel dat gerechtigheid onvolledig is gebleven.
