De pijn voor de nabestaanden van de 17-jarige Lisa uit Abcoude wordt nog groter door het schaamteloos handelen van internetoplichters. Zij gebruiken zonder enige terughoudendheid beelden van willekeurige uitvaarten en koppelen die aan Lisa’s tragische dood. Terwijl de familie rouwt, verschijnen op sociale media misleidende foto’s en teksten die leiden naar frauduleuze websites. Voor de nabestaanden voelt dit als een grove schending van hun verdriet.
Beelden uit andere uitvaarten misbruikt
De oplichters halen foto’s van websites van begrafenisondernemers en plaatsen die in een compleet andere context. Zelfs beelden van bekende Nederlanders worden niet geschuwd. Zo is er een foto opgedoken van de uitvaart van actrice Linda van Dyck die zonder toestemming in een montage werd gebruikt.
Vooral op Facebook verschijnen dit soort misleidende berichten, vaak voorzien van emotionele teksten die jou verleiden om door te klikken.
Waarschuwing aan de familie
De organisatie Namens de Familie bevestigt dat de nabestaanden van Lisa inmiddels op de hoogte zijn gesteld van het nepnieuws. „We hebben ze verteld over het nepnieuws en de foto’s, zodat ze er niet van schrikken. Ik adviseerde hen de berichten te negeren.
De familie heeft behoefte aan rust om verder te rouwen over het verlies van Lisa”, zegt woordvoerder Selma Hetharia. Het advies is helder: laat je niet meeslepen door de emotionele manipulatie die deze berichten proberen op te roepen.
Buitenlandse pagina’s en misleidende links
Veel van de valse berichten worden verspreid via buitenlandse Facebookpagina’s, soms zelfs vanuit Vietnam. In reacties worden links geplaatst die leiden naar websites vol sensationele titels zoals ‘Uitvaart Lisa: familie, vrienden en klasgenoten in tranen bij laatste groet’.
De teksten zijn zo geschreven dat je blijft klikken, wat direct geld oplevert voor de makers. Voor hen telt slechts de winst, niet het leed dat zij veroorzaken.
Advertentie-inkomsten en gevaarlijke praktijken
Volgens mediaexpert Jaap van Zessen gaat het niet om onschuldige misleiding, maar om een georganiseerd verdienmodel. „Die sites lijken allemaal scam. Het is een verdienmodel voor advertenties en misleiding”, legt hij uit.
De makers verdienen aan advertenties bij elke klik en zetten daarnaast phishing, nepsoftware en frauduleuze webshops in. Zo proberen ze persoonlijke gegevens en zelfs bankgegevens van bezoekers buit te maken.
Neppagina’s en gekochte volgers
Het netwerk achter deze praktijken maakt vaak gebruik van Facebookpagina’s met duizenden kunstmatig gekochte volgers. Voor een klein bedrag zijn zulke aantallen eenvoudig te verkrijgen. Veel mensen zien tienduizend volgers en gaan er ten onrechte vanuit dat de pagina betrouwbaar is.
„Het aantal volgers zegt niets. De bron van het bericht is veel belangrijker dan het bereik of de likes”, benadrukt van Zessen. Zo wordt duidelijk hoe makkelijk het vertrouwen van mensen online kan worden misbruikt.
Impact op nabestaanden en samenleving
De gewelddadige dood van Lisa heeft diepe sporen nagelaten. Stille tochten, herdenkingen en maatschappelijke acties laten zien hoeveel impact haar verlies heeft. Oplichters liften mee op dat collectieve medeleven en misbruiken jouw emoties en betrokkenheid.
Deskundigen noemen dit ‘secondaire victimisatie’, omdat families en slachtoffers opnieuw worden geraakt. Voor de nabestaanden van Lisa is dit een extra klap bovenop hun intens verdriet.
Digitale fraude moeilijk te bestrijden
De politie bevestigt dat het lastig is om deze vorm van digitale oplichting effectief aan te pakken. De websites zijn vaak gevestigd in het buitenland en daardoor nauwelijks te herleiden tot personen. Aangiftes worden wel gedaan, maar concrete cijfers ontbreken. Duidelijk is dat dit probleem steeds groter wordt, vooral nu ook kunstmatige intelligentie wordt ingezet om overtuigende nepbeelden en misleidende berichten te maken.
Hoe je jezelf kunt beschermen
Digitale waakzaamheid is onmisbaar als je online berichten leest. Controleer altijd de afzender en neem niet klakkeloos aan dat likes of volgers een teken van betrouwbaarheid zijn. Kijk verder dan de eerste indruk en onderzoek de bron van de informatie. Alleen door kritisch te blijven, verklein je de kans om slachtoffer te worden van oplichters die jouw klikken omzetten in geld.