De gezondheidsautoriteiten slaan alarm nu het griepseizoen aanzienlijk eerder lijkt te beginnen dan normaal. Terwijl het land zich opmaakt voor Sinterklaas en kerst, wijzen cijfers van het Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) op een ongewoon snelle toename van het aantal griepgevallen. Vooral in het Verenigd Koninkrijk loopt het aantal besmettingen in hoog tempo op — een ontwikkeling die volgens experts ook gevolgen kan hebben voor Nederland.
RIVM ziet vroege signalen van griepactiviteit
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bevestigt dat ook in Nederland de eerste tekenen van een vroege griepgolf zichtbaar worden. De monitoringssystemen van het instituut laten eerder activiteit zien dan in voorgaande jaren. “Je zou zeggen, als die trend doorzet, krijgen wij in de komende weken al een griepgolf,” aldus Adam Meijer, griepexpert bij het RIVM. Dat zou drie tot vier weken eerder zijn dan gebruikelijk.
Normaal gesproken piekt de griep in januari, kort na de feestdagen. Dat het virus nu al in november oplaait, baart zorgen. Deskundigen vrezen dat een vervroegde golf de druk op de zorg vergroot, juist nu ziekenhuizen nog kampen met personeelstekorten en andere wintervirussen.
Nieuwe k-variant maakt situatie ingewikkelder
Naast het vroege begin zorgt een nieuwe mutatie van het griepvirus — de zogenoemde k-variant — voor extra onzekerheid. Deze variant verspreidt zich razendsnel door West- en Zuid-Europa en is inmiddels ook in Nederland vastgesteld. Laboratoriumtesten met antistoffen bij fretten wijzen uit dat het huidige vaccin slechts beperkt bescherming biedt tegen deze mutatie.
Volgens onderzoekers lijkt de k-variant een afgeleide te zijn van het H3N2-virus, een type griep dat al langer bekendstaat om zijn snelle verspreiding. De symptomen zijn grotendeels hetzelfde als bij eerdere varianten, maar ouderen en kwetsbare personen lijken er zieker van te worden. Dat kan leiden tot meer ziekenhuisopnames en mogelijk zelfs extra sterfgevallen.
RIVM roept op tot vaccinatie
Ondanks de zorgen over de effectiviteit van het huidige vaccin benadrukt het RIVM het belang van de griepprik. Vooral ouderen, mensen met een verminderde weerstand en chronisch zieken lopen een verhoogd risico op complicaties. De griepprik beschermt volgens het RIVM gemiddeld tussen de 30 en 40 procent, maar die bescherming kan alsnog een groot verschil maken.
“De effectiviteit valt mee. De griepprik beschermt 30 tot 40 procent van de volwassenen,” zegt Meijer. “Sowieso is het effect nooit nul. Een vaccin heeft dus altijd nut.” Ook gedeeltelijke immuniteit kan helpen om de verspreiding van het virus af te remmen en ernstige ziekte te voorkomen.
Vaccin biedt nog steeds waardevolle bescherming
Hoewel de nieuwe variant deels weerstand lijkt te bieden tegen de huidige vaccinformule, blijft de prik volgens deskundigen belangrijk. Het vaccin kan ervoor zorgen dat besmette mensen minder ziek worden en minder lang besmettelijk blijven. Dat verlaagt de kans dat het virus zich verder verspreidt, vooral in gezinnen en zorginstellingen.
De ervaring leert bovendien dat vaccins, zelfs als ze niet volledig matchen met een variant, nog steeds de ergste complicaties kunnen voorkomen. In een seizoen waarin de griepgolf eerder piekt, kan dat het verschil betekenen tussen beheersbare druk op de zorg en overvolle afdelingen.
Gezondheidsinstanties blijven alert
De komende weken houden zowel het RIVM als het ECDC de ontwikkeling van de griepcijfers nauwlettend in de gaten. Er wordt continu onderzocht hoe vaak de k-variant voorkomt, hoe besmettelijk deze is en of er aanpassingen aan toekomstige vaccins nodig zijn.
Experts waarschuwen dat de situatie snel kan veranderen. Als de besmettingscijfers in het buitenland verder toenemen, is de kans groot dat Nederland binnen korte tijd te maken krijgt met een vergelijkbare toename. Voorzorgsmaatregelen, zoals het vermijden van drukte bij ziekte en regelmatig handen wassen, blijven daarom belangrijk.
Een onvoorspelbaar griepseizoen in aantocht
Het griepseizoen van 2025 lijkt anders te verlopen dan gebruikelijk. De combinatie van een vroege uitbraak en een nieuwe variant maakt de situatie onvoorspelbaar. Gezondheidsdiensten roepen iedereen op alert te blijven en bij klachten contact op te nemen met de huisarts, vooral als er sprake is van een verhoogd risico.
Of de k-variant daadwerkelijk zal leiden tot een zware griepgolf, is nog niet duidelijk. Wel staat vast dat Nederland zich moet voorbereiden op een intensiever seizoen dan gebruikelijk. Het RIVM benadrukt dat goede hygiëne, vaccinatie en alertheid nu belangrijker zijn dan ooit.