Meer dan de helft van de Nederlandse jongeren tussen de tien en twintig jaar is weleens online buitengesloten of gepest. Dat blijkt uit onderzoek van Stop Pesten Nu. Slechts 28 procent van deze jongeren durft daar vervolgens hulp voor te zoeken bij een ouder, docent of vertrouwenspersoon. Volgens oprichter Patricia Bolwerk is dat zorgwekkend: “De kans is groot dat jouw kind dit ook meemaakt, zonder dat jij het weet.”
Veranderingen in gedrag kunnen een eerste waarschuwing zijn
Volgens Bolwerk is het belangrijk dat je als ouder let op subtiele gedragsveranderingen. “Als je kind normaal vrolijk thuiskomt van school of sport, maar ineens stiller, teruggetrokken of juist boos is, kan dat een signaal zijn.” Ze legt uit dat ook het tegenovergestelde mogelijk is: “Wordt je kind plots uitbundig of zelfverzekerd, dan kan dat betekenen dat hij of zij juist pest of toekijkt hoe anderen buitengesloten worden.”
Gedragsverandering is volgens haar niet per se een bewijs van pesten, maar wel een signaal om als ouder vaker te checken hoe het écht met je kind gaat. “Vraag regelmatig hoe het op school én online gaat. Dat zou net zo vanzelfsprekend moeten zijn als vragen naar huiswerk.”
Let op plotseling ander telefoon- of socialmediagedrag
Ook veranderingen in schermgebruik kunnen iets zeggen over wat er speelt. Bolwerk waarschuwt dat een kind dat ineens constant met de telefoon bezig is, mogelijk iets vervelends meemaakt online. “Maar ook wanneer een kind juist stopt met social media of zijn telefoon niet meer aanraakt, kan dat een alarmsignaal zijn,” zegt ze.
Volgens haar kan het vermijden van digitale platforms een manier zijn om negatieve ervaringen te ontlopen. “Veel ouders zijn blij als hun kind minder op het scherm zit, maar soms is dat juist een teken dat er iets misgaat.”
Lichamelijke klachten zonder duidelijke oorzaak
Buikpijn of hoofdpijn komt vaak voor bij kinderen die gepest worden. Deze klachten zijn niet altijd fysiek te verklaren, maar kunnen voortkomen uit stress of angst. “Als je kind vaak klaagt over pijn zonder medische oorzaak, vraag dan rustig of er iets speelt,” adviseert Bolwerk. “En als je denkt dat het een smoes is om school te vermijden, hou je kind dan eens een dagje thuis. Dat biedt ruimte voor een gesprek zonder druk.”
Verminderde zin in sociale activiteiten
Wanneer je kind geen zin meer heeft in uitjes met vrienden of sociale activiteiten, kan dat ook duiden op online pesten. “Sommige kinderen trekken zich terug omdat ze bang zijn voor confrontaties, ook digitaal,” legt Bolwerk uit. “Als dat gedrag langere tijd aanhoudt, vraag dan hoe het online gaat. Die wereld is voor jongeren minstens zo belangrijk als de echte.”
Het is belangrijk om een open sfeer te creëren waarin je kind voelt dat het over alles mag praten. Een veilige thuissituatie is vaak de eerste stap naar herstel.
Veranderd eetgedrag als stresssignaal
Ook opvallend eetgedrag kan een symptoom zijn van spanningen door online pesten. “Sommige kinderen verliezen hun eetlust, anderen grijpen juist naar eten voor troost,” vertelt Bolwerk. Ouders hoeven zich niet meteen zorgen te maken, maar alertheid is belangrijk. “Eten zegt vaak veel over emoties. Als iets duidelijk verandert, is dat een reden om te vragen wat er aan de hand is.”
Zo help je je kind op een goede manier
Wanneer je merkt dat je kind wordt buitengesloten of gepest, is de manier waarop je reageert cruciaal. Bolwerk geeft praktische adviezen om te ondersteunen zonder het vertrouwen te schaden.
1. Ga het gesprek aan, maar forceer niets.
Vraag hoe het gaat, zowel op school als online, maar dring niet te hard aan. “Als je kind niet wil praten, geef dan ruimte. Laat weten dat je er altijd bent,” zegt Bolwerk. “Soms praat een kind liever met iemand anders, zoals een docent, familielid of vertrouwenspersoon.”
2. Luister zonder oordeel.
Wanneer je kind openhartig is, reageer dan niet boos of veroordelend. “Straffen door bijvoorbeeld de telefoon af te pakken, werkt averechts. Je kind voelt zich dan gestraft in plaats van gesteund,” legt Bolwerk uit. “Luisteren is belangrijker dan oplossen.”
3. Schakel in overleg met je kind de school in.
Als het pesten vooral online gebeurt, is de school vaak niet op de hoogte. Toch kan een gesprek met een mentor of docent helpen. “Doe dit wel altijd in overleg met je kind,” benadrukt Bolwerk. “Zorg dat de school discreet blijft over wie het probleem heeft aangekaart.”
Samen werken aan een veiliger internet
De campagne ‘Iedereen Behalve’ van KPN en zangeres S10 wil meer bewustwording creëren rond online buitensluiten. De actie wordt gesteund door organisaties zoals Stichting School & Veiligheid, De Kindertelefoon, Helpwanted en Stop Pesten Nu. Het doel is een #BeterInternet waarin jongeren zich veilig voelen, ook online.
Patricia Bolwerk hoopt dat meer ouders durven te praten over online gedrag. “Door tijdig signalen op te merken, kun je veel leed voorkomen,” zegt ze. “Want elk kind verdient het om zich veilig te voelen — offline én online.”
