Kietelen is een van de vreemdste reacties van het menselijk lichaam. Zelfs mensen die het haten, moeten lachen, en degenen die ervan genieten, proberen het vaak te ontwijken. Frisse, levendige mensen zijn vaak gevoeliger voor kietelen dan anderen – maar jezelf kietelen is vrijwel onmogelijk.
Waarom we überhaupt gevoelig zijn voor kietelen, is nog steeds niet volledig verklaard door wetenschappers. Over de effecten ervan lopen de meningen uiteen. Sommige onderzoekers beschouwen kietelen als positief: als je een baby zachtjes over de buik of voetzolen aait, lacht en giechelt het kind. Dit wordt gezien als een teken van vertrouwen en intimiteit dat de band tussen ouders en kind versterkt. Ook geliefden gebruiken kietelen vaak als een speelse vorm van genegenheid.
Kietelen: drie redenen waarom het schadelijk kan zijn
Andere wetenschappers zien kietelen kritischer. Hoewel het idee dat het kan leiden tot stotteren een fabel is, zijn er wel degelijk gevaren verbonden aan overmatig kietelen. In sommige gevallen kan het zelfs tot psychologische schade leiden.
Om deze tegenstrijdige inzichten te begrijpen, is het nuttig om onderscheid te maken tussen twee vormen van kietelen. Aan de ene kant is er het speelse, liefdevolle kietelen, wat sommige kinderen zelfs uitlokken, bijvoorbeeld tijdens een tikkertje-achtig spel. Aan de andere kant zijn er kietelaanvallen die de grens naar grensoverschrijdend gedrag overschrijden. In deze gevallen verandert het plezier in een vorm van kwelling waarbij het kind lacht, maar tegelijkertijd lijdt, zonder zichzelf te kunnen verdedigen. Psychologen waarschuwen ouders specifiek voor deze laatste vorm.
Hier zijn drie redenen waarom overmatig kietelen problematisch kan zijn:
1. Een dunne grens
Veel ouders denken dat hun kind het leuk vindt om gekieteld te worden, omdat het hard lacht. Maar dat lachen is een reflex en betekent niet dat het kind plezier heeft. Het herkennen van de grens tussen leuk en ongemakkelijk is lastig, omdat ieder kind anders reageert. Zelfs speels kietelen kan leiden tot stressvolle reacties, waarbij het lachen de kietelende ouder juist aanspoort om door te gaan. Kinderen associëren lachen normaal gesproken met iets positiefs, maar bij overmatig kietelen kan dat verwarrend en zelfs onaangenaam zijn.
Langdurig kietelen kan ernstige stresssymptomen veroorzaken. Het lachen is dus geen garantie dat het kind de situatie leuk vindt.
2. Dominantie
Voor wie oudere broers of zussen heeft, kan het herkenbaar zijn dat kietelen soms als een vorm van machtsmisbruik wordt ingezet. Het kind dat gekieteld wordt, verliest de controle over zijn lichaam, kan niet ontsnappen en voelt zich machteloos. Richard Alexander, een professor in de evolutiebiologie, stelt zelfs dat het lachen bij kietelen oorspronkelijk een teken van onderwerping is.
Psychologen zien deze vorm van dominantie als schadelijk, vooral als ouders zich hieraan schuldig maken. Het vertrouwen dat essentieel is in de relatie tussen ouder en kind, kan worden ondermijnd door deze vorm van grensoverschrijdend gedrag.
3. Lichaamsbewustzijn
Kietelen speelt een rol in de ontwikkeling van lichamelijke genegenheid, merkt professor Robert Provine van de Universiteit van Maryland op. Susann Heenen-Wolff benadrukt dat overmatig kietelen de natuurlijke bescherming tegen prikkels kan doorbreken. De dunne lijn tussen plezier en ongemak kan het lichaamsbewustzijn blijvend beïnvloeden.
Hoewel kietelen niet seksueel van aard is, kan het de manier waarop iemand later omgaat met fysieke prikkels beïnvloeden. Mensen met een negatieve ervaring rondom kietelen voelen zich vaak onzeker in sociale situaties en kunnen moeite hebben met lichamelijke intimiteit in relaties.
De balans vinden
Hoewel sommige zorgen rondom kietelen misschien overdreven lijken, is het belangrijk om aandacht te hebben voor grenzen. Kietelen kan vergelijkbaar zijn met een rit in de achtbaan: een leuke ervaring als het vrijwillig is, maar een kwelling als het wordt opgedrongen. Het is daarom belangrijk dat ouders alert zijn en stoppen zodra een kind zich ongemakkelijk voelt.
Kietelen kan een prachtige manier zijn om de band met je kind te versterken, maar alleen als je zorgt dat het plezierig blijft. Let op signalen van ongemak en geef je kind voldoende rustmomenten. Alleen als een kind actief aangeeft verder te willen spelen, kan kietelen een leuke en veilige ervaring zijn.
